رهبران سیاسی افغانستان از پایان یافتن یک فصل و آغاز فصلی دیگر در افغانستان سخن می‌رانند. یک روز پس از سفر مذاکره‌کنندگان دولت جو بایدن به کابل، برخی از رهبران افغانستان در بیست‌وششمین سالگرد کشته شدن عبدالعلی مزاری، رهبر پیشین حزب وحدت اسلامی به دست طالبان، در یک گردهمایی شرکت و اوضاع سیاسی کشور را بررسی کردند.

آقای مزاری، از رهبران جهادی افغانستان، ۲۶ سال پیش در غرب کابل به دست طالبان اسیر و به طرز فجیعی کشته شد. شعار و مطالبه او در مبارزاتش، «عدالت اجتماعی» بود. در این ۲۶ سال افغانستان تحولات زیادی از جمله سرنگونی امارت اسلامی طالبان را شاهد بوده است اما حالا بار دیگر بحث درباره برقراری صلح و تامین عدالت اجتماعی بالا گرفته است.

محمد یونس قانونی، رئیس پیشین مجلس که دیروز با هیئت آمریکایی هم دیدار داشت، در این مراسم از پایان یک فصل و آغاز فصلی جدید سخن گفت و تاکید کرد که روند صلح سرعت بیشتر پیدا کرده است. او اطمینان داد که جامعه جهانی روند مصالحه را به جایی می‌رساند و روشن است که شتاب بیشتری پیدا خواهد کرد. او گفت پروسه مصالحه هم از لحاظ محتوایی و هم از نظر شکلی تغییر خواهد کرد.

آقای قانونی افزود:«ما در آستانه مصالحه قرار داریم. فصل جدیدی در افغانستان گشوده می‌شود. نصب‌العین تک‌تک شهروندان افغانستان به خصوص رهروان مزاری باید این باشد که عدالت اجتماعی، گمشده تاریخی ما است. برای رسیدن به صلح هرگز نباید از عدالت اجتماعی عدول کرد.»

به گفته او«هدف ما صلح و عدالت اجتماعی است. عدالت اجتماعی زمینه دائمی صلح را به وجود می‌آورد. اگر خواهان صلح پایدار، عادلانه و دائمی برای سرزمین خود هستیم، دستیابی به آن بدون تحقق عدالت اجتماعی، ممکن نیست.»

آقای قانونی که تجربه چند دهه مذاکره با طالبان و دیگر طرف‌های سیاسی افغانستان را دارد، همچنین هشدار داد که ذوق‌زدگی نباید بی‌تأمل و دقت بر صلح‌خواهی غلبه کند چرا که نه تنها ما را به صلح نخواهد رساند، بلکه کشور را به جنگ نیابتی و ویرانگر دیگری دچار خواهد کرد. او در سخنان خود تلویحا به ارتقا سطح مذاکرات صلح با طالبان اشاره کرده است. زیرا انتظار می‌رود سطح مذاکرات به رده رهبران طراز اول کشور آن‌ هم در ترکیه ارتقا یابد تا روند صلح جان تازه‌ای گیرد و نقشه راه سیاسی هرچه سریع‌تر و تا پیش از خروج نیروهای آمریکایی از افغانستان، آماده شود.

آقای قانونی گفت که باید سه شاخص برای صلح آینده افغانستان در نظر گرفته شود تا نسل آینده قربانی جنگ نیابتی نشود.

وی برای شاخص اول پیشنهاد داد که روی تعریف صلح توافق شود تا مردم افغانستان بدانند چگونه صلحی در راه است؛ روندی که ارزش‌های مثبت ۲۰ سال گذشته را حفظ کند. او افزود: از طرف دیگر، این صلح باید عادلانه باشد و به بافت‌ اجتماعی افغانستان چه از لحاظ قومی، مذهبی، سیاسی و جنسیتی توجه کند تا همه مردم در آینده این صلح و ساختارهای آن را مانند ارگان‌های دولتی خود را ببینند؛ صلحی که به معنای بیعت نباشد.  قانونی شاخص سوم را صلح دائمی و پایدار دانست چرا که صلح موقت، افغانستان را به جایی نخواهد رساند.

او تاکید کرد که هر نوع توافق با طالبان باید صلحی را رقم زند که در روند اجرای آن، زمینه‌های بازگشت به جنگ کاملا صفر شود و شانس بازگشت به جنگ در افغانستان اساسا از میان برداشته شود. برای رسیدن به این هدف هم بر ایجاد اجماع ملی، منطقه‌ای و جهانی تاکید شد.

اما دیدگاه دولت افغانستان تاکنون چنین بوده که هر نسخه‌ای را که از حکومت قانونی کشور عبور کند، رد کرده است.

سرور دانش، معاون دوم رئیس‌جمهوری افغانستان، در این مراسم گفت: «تاکید حکومت بر این است که هیچ طرحی نباید در غیاب دولت افغانستان و بدون در نظر گرفتن منافع ملی ما و تنها بر اساس خواست خارجی‌ها مطرح شود. هر طرحی باید با حفظ نظام سیاسی و تداوم قانون اساسی کشور مطرح شود نه به قیمت فروپاشی نظام و لغو قانون اساسی. بدین‌جهت ما طرح دولت موقت را یک نوع عقبگرد و به معنای فروپاشی نظام کنونی می‌دانیم.»

محمد محقق،‌ مشاور ارشد اشرف غنی، رئیس‌جمهوری افغانستان نیز دیگر سخنران این مجلس بود. او هم به طالبان با دیده شک نگریست و گفت که طالبان با اصرار بر گرفتن بیعت یا بی‌طرفی رهبران سیاسی مانند خود، عملا راه صلح را بسته‌اند.

تلا‌ش‌های صلح آمریکا برای افغانستان با روی کار آمدن دولت بایدن رمق تازه‌ گرفته و زلمی خلیلزاد هم ‌اکنون در راه قطر است تا نسخه ایجاد دولت گذار صلح را با نمایندگان طالبان در میان بگذارد. بسیاری از رهبران سیاسی افغانستان از این طرح او پشتیبانی کرده‌اند.